Bugün, sabah saatlerinde piyasa
haberlerinde S&P’un Türkiyenin not artış veya azalışına ilişkin riskleri
sıraladı. Buna göre, Türkiyenin yüksek cari işlemler açığı ve buna bağlı olarak
artan pahalı dış finansman riski, diğer yandan kayıtdışı ekonominin devam
etmesi gelir seviyesinin yeterli olmaması ve
hızlı kredi büyüme bağımlılığının devam ettiğini belirtti. Ayrıca,
yılsonu makro hedeflerde ise, TÜFE’nin 2013 de
%8’e yükselebileceğini, büyümenin % 3 civarında kalabileceğini ifade
etti.
% 8 enflasyon hedefi
beklentilerin çok üzerinde olmasına rağmen, Türkiyede TÜFE neden yükseliyor
gelin bunu biraz inceliyelim. TÜİK’in açıkladığı Ekim TÜFE rakamlarına göre harcama gruplarına göre dağılımda, Gıda
ve Alkolsüz içecekler % 24,09, Alkollü içecekler ve tütün % 5,7 , Giyim ve
Ayakkabı, 6,83 , Konut % 16,68,
Ulaştırma % 17 olarak sıralanıyor. Tabloyu özetlersek, Türkiye gelirinin büyük
bir kısmını, Gıda – Konut ve Ulaştırma sektörüne ayırmış durumda. Dolayısı ile
bu üç kalem gelirin % 58,76’sını alıyor.
Eğitim ve sağlık sektörü gibi çok önemli olan iki kaleme ise gelirinden çok düşük bir pay ayırabiliyor.
Ekim TÜFE verilerine göre Eğitime ayrılan pay % 1,91 , Sağlık da ise % 2,22.
Dünyaya baktığımızda, gıda harcamalarına gelirden ayrılan pay Avrupada % 10
– 15, Amerikada & 5 – 6 . Yani, Avrupa ve Amerikada gıda fiyatları
Türkiyeye göre son derece ucuz olduğundan, eğitim ve sağlık harcamalarına
Avrupa ve Amerika çok fazla pay ayırabiliyor.
Yukarıdaki rakamların bize
ifade ettiği sonuç ise, Türkiye'de Gıda
fiyatlarında ki artış, TÜFE’yi yükseltmeye devam ediyor. Muhtemelen önümüzdeki aylarda ve 2014 de bu artış devam edecek. Ayrıca konut ve
ulaştırma sektörlerinde gelirden büyük pay alan diğer iki kalem. Pasatanın %
40’lık kısmı ise, giyim ayakkabı, haberleşme, eğlence, sağlık ve eğitime
dağılıyor. Düşük tasarruflar, düşük gelir düzeyini ve en temel ihtiyaç olan
gıdaya gittiği için, sağlık ve eğitim gibi çok önemli iki temel ihtiyacın verimlilik düzeyi ise düşük oluyor.
Dr. İsmet DEMİRKOL
Bahçeşehir Üniversitesi Öğretim Üyesi